Hoe herken ik LVB?

Een (licht) verstandelijke beperking (LVB) is lastig te herkennen. Zeker volwassenen met een LVB hebben allerlei manieren aangeleerd om hun beperking te verbergen. Er zijn wel signalen:

• Afspraken niet noteren, of niet nakomen van een afspraak kan wijzen op:
  • niet kunnen plannen en organiseren
  • niet kunnen lezen of schrijven
• Weerstand vertonen of snel boos worden kan er op wijzen dat:
  • iemand je niet begrijpt of jij hem niet
  • iemand zich overvraagd voelt en gefrustreerd raakt
• Te meegaand zijn, kan erop wijzen dat iemand sociaal wenselijk gedrag vertoont maar je niet begrijpt.

Volg de Free Learningmodule Niet zichtbare beperkingen en doe aan de hand van vragen en video’s basiskennis op over ‘Niet zichtbare beperkingen’ en hoe hiermee in de communicatie rekening te houden. Of bekijk voor voorbeelden en tips de brochure Licht Verstandelijke Beperking (SIGRA)

Meer informatie over LVB

Iemand heeft een licht verstandelijke beperking als hij beperkingen heeft op twee gebieden:

• cognitieve ontwikkeling; een lager dan gemiddeld IQ (tussen de 50 en 85)
• adaptieve vaardigheden, ook wel (sociaal) aanpassingsvermogen genoemd. Hieronder vallen conceptuele vaardigheden (zoals lezen en rekenen), sociale vaardigheden en praktische vaardigheden (zoals persoonlijke verzorging en gebruik maken van openbaar vervoer).

In Nederland kunnen mensen met een IQ tussen de 70 en 85 (eigenlijk zwakbegaafd) ook gebruik maken van de zorg voor mensen met een LVB.
Bij een matige, ernstige of diep verstandelijke beperking is het IQ lager dan 50.
Alleen een IQ-score is dus niet genoeg om te bepalen hoeveel en welke ondersteuning iemand met een LVB nodig heeft. (Bron: Kennispleingehandicaptensector.nl)

Bij mensen met een LVB is de mentale leeftijd lager dan de kalenderleeftijd; een 21 jarige kan een mentale leeftijd van 11 jaar hebben. Zij ervaren problemen in het sociaal functioneren en relaties. Er is vaker sprake van gedragsproblemen, psychiatrische of verslavingsproblematiek. Ook het aandeel mensen met een LVB onder delinquenten is hoog. De volgende problemen c.q. tekorten liggen hieraan ten grondslag:

• Informatie verwerking (begrip en geheugen)
  Verwerking van informatie gaat minder snel, waardoor minder informatie tegelijkertijd verwerkt kan worden.
• Problemen met de regulerende functies (aandacht, inhibitie en planning)
  Afwegen van het belang van informatie, scheiden van hoofd- en bijzaken en zien van oorzaak en gevolg relaties is lastig. Ook is er meer moeite met concentreren.
• Gebrekkig probleemoplossend vermogen (zelfregulatie en perspectief nemen)
  Problemen kunnen ontstaan als meerdere belangen tegelijk afgewogen moeten worden bij het oplossen van meer complexe taken. Situaties in het dagelijks leven zijn bijna altijd complex. Verplaatsen in het perspectief van een ander en intenties van een ander inschatten is moeilijk. Intenties worden vaker negatief of vijandig geïnterpreteerd. In contact lijkt er een voorkeur te zijn voor meer agressieve of passieve oplossingen in plaats van assertieve oplossingen.
• Problemen met het generaliseren van kennis
  Het generaliseren van een geleerde vaardigheid naar andere personen, plaatsen en situaties is lastig. Bij training en behandeling vraagt dit om herhaling, praktische oefeningen en aansluiting van de oefensituatie op het dagelijks leven van de cliënt. (Met dank aan Xavier Moonen)

Vroegherkenning van LVB

Om tijdig de juiste hulp in te zetten en emotionele problemen zo veel mogelijk te beperken, is het belangrijk dat een LVB vroeg herkend wordt. Hiervoor zijn verschillende screeningsinstrumenten ontwikkeld, zoals:

• SAF Schaal Adaptief Functioneren voor kinderen in de basisschoolleeftijd
  Een lage score duidt op een risico voor het functioneren op het niveau van een LVB. Het is dan belangrijk om nader diagnostisch onderzoek te doen naar het waarom. De SAF kan je kosteloos downloaden via de Universiteit van Amsterdam. (Bron: Landelijk Kenniscentrum LVB)
• SCIL Screener voor intelligentie en licht verstandelijke beperking
  Dit is een korte screeningslijst die in 9 van de 10 gevallen de aanwezigheid van een LVB correct voorspelt. Er is een versie voor jongeren (14-17jr) en volwassenen (18+jr). Ook de SCIL is geen diagnostisch instrument. Om met zekerheid te kunnen zeggen of er sprake is van een LVB moet nader diagnostisch onderzoek plaatsvinden. Meer weten? Lees dan Advies gebruik SCIL. De SCIL is te bestellen via uitgeverij Hogrefe.